Kur’an-ı Kerim de ‘Sonra saçlarını tırnaklarını kesip üstbaşlarındaki kirleri gidersinler ve diğer hac görevlerini yerine getirsinler, dünyanın bu en kıdemli mabedi Kabe’yi (Beyt-i Atik) bir kere daha tavaf etsinler (Hacc’29)’ buyrularak ziyaret tavafının farziyeti vurgulanmıştır.
Tavaf Nedir Ve Nerede Başlar: Bir şeyin etrafını dolaşmak dönmek demektir manasına gelir. Hac menasiki olarak tavaf, Hacerü’l-Esved’in bulunduğu köşeden veya hizasından başlayarak Kabe’nin etradında yedi defa dönmektir. Her bir dönmeye bir şavt denir ve yedi şavt bir tavaf olur
Tavafın Vaktinde Yapılması: Ziyaret tavafına ‘ifade tavafı’ da denir. Ziyaret tavafının vakti Bayramın ilk günü fecr-i sadıktan başlar. İlk vaktinden itibaren ömrün sonuna kadar yapabilirse de İmam-ı Azam Ebu Hanife’ye göre bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar yapılmalıdır.
Şafii mezhebine göre ziyaret tavafının vakti arefe günü gece yarısından itibaren başlar ve bayramın ilk üç gününde yapılması vacip değil sünnettir. Tavafın bayramın ilk günü yapılması ise daha faziletlidir.
Niyet: Yapılmak istenen şeyin kalben kastedilmesi, belirlenmesidir. Kalben kasdetmekle birlikte dil ile söylenmesi ise müstehaptır. Tavafa niyet etmeksizin Kabe’nin etrafında dolaşmak tavaf sayılmaz
Tavafın Mescid-i Haram’ın içinde Kabe’nin etrafında (metaf) yapılması gerekir. Mescid’in üst katlarında da tavaf yapılabilir. Ancak Mescid-i Haram’ın dışından tavaf yapılamaz.
Şavtların Çoğunu Yapmış Olmak: Hanefi mezhebine göre şavtlardan en az dördünü yapmış olmak tavafın sahih (geçerli) olmasının bir şartıdır. Farz ve vacip tavaflarda eksik kalan her şavt için bir ceza gerekir.
✓ Abdestli olmak. Tavafı abdestli bir şekilde yapmak. Tavaf yaparken abdest bozulursa, abdest aldıktan sonra eksik şartlar tamamlanabilir.
✓ Avret mahallinin örtülü olması. Avret sayılan ve örtülmesi gereken organların dörtte biri veya çoğu açılırsa ceza gerekir.
✓ Tavafa Hacerü’l-Esved hizasından başlamak
✓ Kabe’yi sol tarafına alarak tavaf yapmak
✓ Tavafı Hatim’in dışından dolaşarak yapmak. Hatim Kabe’den sayıldığından, Kabe’nin dışından tavaf yapmak için bu gereklidir.
✓ Farz ve vacip tavafları yedi şavtta tamamlamak
✓ Gücü yetenlerin tavafı yürüyerek yapması
✓ Tavaftan sonra tavaf namazı kılmak. Farz olsun, nafile olsun her tavafın sonunda iki rekat tavaf namazı kılmak vaciptir.
Kaynak: Akademi Araştırma Heyeti / Bir Müslümanın Yol Haritası / bkz: 534-535