Zilzal Süresinin Girişi: Amellerin intikal ve karşılık yeri olan ahiret yurdunu keşfetmiş olanlardan şu hakikat gizli kalmaz:
Şüphesiz ki, mevcdatın yaratılması ve mahlukatın ızharı ile ilgili ilahi hikmet, karşılıkların verildiği alemden önce irade ve imtihan dünyasının olmasını gerekli kılmıştır. Bunun sebebi ise, Allahu Teala tarafından insanlara yüklenen yükümlülüklerdeki sırların, emir ve nehiylerin ve ilahi hükümlerin faydalarının o taya çıkmasına, rububiyet (rablik) ve ulühiyet mertebesinin kulluk mertebesinden farkının anlaşılmasına matuftur.
İşte Cenab-ı Hak bu süreye besmele ile başladıktan sonra, dünya hayatının ahiret hayatı ile olan bağlantısındaki sağlam ilahi hikmetin bir gereği olarak, ahiret hayatının belirti ve alametlerine şu şekilde işaret etmektedir:
Allah’ın adıyla başlarım ki o, kullarının işlerini her iki dünyayı esas alarak takdir ve idare edendir. Allah-u Teala; kullarına, iyilik ve güzelliğe götüren yükümlülükleri yüklemekle dünya hayatında onlara karşı çok merhametlidir, Rahman‘dır. Yine o, havas kullarına ahirette en bol ve en güzel mükafatı bahşetmekle sonsuz merhamet sahibidir, Rahim‘dir.
Ey resullerin en kamili! Ahiret hayatını yalanlayan ve amellerin karşılıklarının verileceği günü yalanlayana şunları anlat ki, bakalım o gün nasıl yapacak?
Yeryüzü bütün şiddetiyle sarsıldığı zaman (1). Kendisine sarsılıp depremler geçirmesi ile ilgili ve daha yaratıldığı ilk anda Allah-u Teala’nın kendisi için takdir etmiş olduğu emr-i ilahi geldikten sonra büyük sarsıntılarla sarsıldığı zaman Ve hareketlenip sarsıldıktan sonra :
Yeryüzü ağırlıklarını dışarı çıkardığı zaman (2). Yani içerisinde saklı olan şeyleri ve ölüleri dışarı attığı zaman Ve yeryüzünün depremini ve içerisinde olanları dışarı çıkardığını gördükten sonra; İnsan derki: Ona ne oluyor? (3). İnsanoğlu şaşkınlık ve hayretinin bütün şiddetiyle, “şu yeryüzüne ne oldu da böylesine sarsılıyor? Halbuki o haddizatında sabit ve hareketsiz idi.
Kısaca: O, o gün haberlerini anlatır (4). Ademoğlunun üzerinde işlediği amelleri bir bir söyler.
Rabbin kendisine öyle vahyetmiştir (5). Ey resullerin en kamili! Rabbin o gün yeryüzüne emretmiş, konuşması için ona izin vermiş ve konuşacağa şeyleri ilham etmiştir. İşte bundan dolayıdır ki, yeryüzü kıyamet günü konuşur ve her şeyi anlatır.
Ey resullerin en kamili! Şunları da anlat: O gün insanlar, amellerinin gösterilmesi için, farklı farklı çıkarlar (6). Arz ve hesap yerinden, hesaptaki mertebelerine göre farklı farklı, grup grup dönerler. Herkesin elinde kendi yaptıkları vardır. Bu da kendileri için hazırlanmış olan cennete veya cehenneme girmek içindir.
Kim zerre miktarı hayır işlemişse onu görür (7). En küçük ölçüde de olsa, hayır işleyen kimse onun karşılığını cennette görecektir Ve kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görü (8). Yani onun şerrinin karşılığını da cehennemde görecektir.
Bu ayetler Cenab- Hakk’ın ilahi adaletinin ve hükmünün kemaline delalet eden en açık ve en kesin ayetlerdir. Bundan dolayıdır ki, Resulüllah, “İza Zulzilet Kur’an’ın yarısına, Kul Hüvallahü Ehad de üçte birine ve Kul Ya Eyyühe’l-Kafirun da dortte birine denktir” buyurmuştur.”
Ey Hak canibine yönelmiş olan kimse! Burada sana düşen vazife şudur: Amellerinin karşılığını en güzel bir şekilde alman için daima salih amel işlemeli, fasit, bozuk ve çürük amellerden uzak durmalısın İşlediğin amellerinde ihlasını ve huşuunu daima artırmalısın.
Yine; Bu ayetlerin manalarını her hal ve amelinde gözünün önünden hiçbir zaman ayırmamalısın. Bütün amellerinde kamil bir zikre ve gerçek akıllılığa ancak bu şekilde nail olabilirsin.
Allahu Teala bizleri bu ayetleri iyice düşünüp anlayan ve onların gereklerine sımsıkı sarılanlardan eylesin.
Kaynak: Abdülkadir Geylani / Geylani Tefsiri / C:VI / bkz: 497-500
