Essalamu Aleyküm
Bir anda içime düştü dile gelince de notları yazayım dedim sana da yollamak istedim… bundan sonra bütün yazılacak olanları efendimize sen büyük bir ahlak üzerindesin ayetiyle bağdaştırmaya gayret ettim ve çok ilginçtir bu ayet kalem suresinde efendimize hitap olarak geliyor.
Yani kalem ilim irfan demek ve ahlak ile kalem burada bir araya gelen en yüksek meziyetler olarak karşımıza çıkıyor. Zaten kalem ve ahlak sahibi de en faziletli kimsedir bu hep böyledir. Bu da bir İşari tefsir olsun.
Böyle okumak surenin ruhuna uygun düşmesini gerektirir. Ahlak bir iman konusudur. Süre ahlakı esas alan, merkeze alan, yaşamını ahlak üzerine oturtmaya çalışmak lazım geldiğini bize öğretiyor ve gösteriyor. Hulasa olaya buradan bakın diyor. Şimdi şu hadise de bakalım,
Müslüman bir aileyi sevindiren bir kimse için Allah, cennetin dışında hiçbir sevaba razı olmaz. Tersine çevirelim bir aileyi, insanı, kulu sıkan zulmeden için ne denir ve bir şey daha ekliyeyim birde buna ibadet eden diyelim süre ışığında bunun ibadeti nasıl ibadet halini alır birde süreden yola çıkarak böyle ibadet edip hadiste belirtilen şekilde bir ailenin, kavmin insanın hatta hayvanın bir ite yapılan zulmün cehennemlik olduğu hadiste aklımıza gelsin. Bunla beraber,
Canını sıkmaya ne cevap verilir. Sana bırakıyorum. Çok ciddi dimi. Keşke işe gösterilen ciddiyeti Allah’ın ayetlerine göstersek artık kendi faydamız gereği. ve yine beni Rabbim terbiye etti ve en güzel şekilde terbiye etti hadislerini de buraya yazmadan olmaz.
Ahlaktan arınmış bir kulluk olamaz. Allah’ı değer olarak zirveye oturtup ona ilgisini yönelten bir mümin hassasiyete sahip kulda onun yarattıklarını görmezden gelemez. Başta ins, cin hayvan, eşya her ne olursa olsun. Hepsiyle ilişkisini düzenlemek zorundadır. Misalde efendimizin bu sayılanlarla hepsine karşı yüksek değer ve ilgi vermesi açıkça tarihi kaynaklarda yazar.
Efendimizi de bu hususiyetleri anlamında her alana hitap etmesi açısından diğer peygamberlerden ayıran husus her alanda çok genişçe yer alması bu hadis tasnifi kitaplarında tahkik ehli tarafından özellikle ayırt edilmiştir. Bunlar ayrı konular tabi.
Burda esas olan 4.ayeti meallerde çoğunlukla namaz olarak geçer. Orjinal kelimesi fıkıhtaki musallin tabiri namaz kılan demektir ama burada dirayet yapıp arka plana geçmeyi ben daha derinlikli olduğunu düşünüyorum birazdan yapacağım tasavvufi açıklamalar açısından. Teknik yönden gitmek yerine öze temas gerek diyorum. Çünkü sürenin bütünü aslında bize bunu veriyor dirayi manada.
Teknikten çok, kalbi konuşulmalı. Başka bir ayette olduğu gibi Allah’a çağıran iyi iş yapan deniyor burada da bir anlamda. dikkatli tefsirciler burayı salatın diğer anlamları olan ibadet diyede çevirirler Çünkü bugünkü anlamda bir namaz yoktu cahiliyide. İniş zamanı da bağlamıyla ele alındığında salatın geniş anlamı içinde bu mana cuk oturuyor. Namaz ibadettir aynı zamanda.
Aslında ibadet kavramı namazı da içine alır. Zaten namazda komple her ibadeti içine alan bir bütüncül ibadettir. Kulluktur ve yönelmektir Allah ile bağ kurmaktır. işte mesele burada kopuyor. Alttan ve üstten baktığımızda 4. ayete hazırlanışı ve sonrası anlamında Allah’a yöneldiğini ve bağ kurduğunu iddia eden böyle kimselere Allah yazıklar olsun diyor merkezde 4.ayet duruyor.
Bütün o hitapların çıkış kaynağı burası bu sure 4.ayete dayanarak kompozisyon kurmuş. Ani kompozisyonda bir düşünce üzerine bina edilir ya bütün açıklamalar işte öyle. Yalnız diğerleri bu ayetten nemalanıyor ve yol alıyor menfi bir şekilde. Yani ibadet eden kulluk eden diğerlerini nasıl yapar deniyor. İşte Yaşar Nuri’nin yanılgısı burada namaz yada ibadeti ne şekilde olursa olsun öncelikle olumsuz bir durum tarafıyla olarak ortaya koyuyor.
Çünkü her namaz diye girildiğinde maun namazı diyordu ya. Bütün namazlar maun namazı imiş gibi. Halbuki bu durumlarda ilk önce namazın asıl olan yönünü ele alması lazım Kuran ve hadislerde anlatıldığı üzere. Ve sonrasında olumsuz insan tiplemelerini ortaya çıkarması lazım usul gereği.
Tabi ki o bunu bilmemezlikten yapmıyor, kasıtlı olarak bir faydayı öngördüğünden yapıyor aslında neyi öncelediğinle alakalı bir durum, ama bazen kaş yaparken göz çıkarmak oluyor. Çünkü her namaz böyle imiş havası çıkıyor ve namaz burada hafifleşiyor sırf bu tipleri taşlamak yerine. Yani yola tersten giriyor. Yanlış anlaşılmalara müsait konuşmaları kast etmese dahi. Ayette olduğu gibi.
Ayette böyle ibadet olmaz olsun deniyor. Efendimizin de böyle ibadet edenleri yeren hadisleri mevcuttur. Çünkü Allah’ı değer olarak muhatap gören kıymet veren bir insan nasıl olur da onun yarattıklarına böyle muamele eder, İşte bu hakiki bir ibadet yönelmesi olmuyor.
Hani Yunus yaratılanı hoş gördük yaratandan ötürü der ya işte bu aynıdır Allah ile arası olan bir insanın onun değil eşit yaratıldığı insana, hayvana bitkiye bile yumuşak olması gerektir. Zatın Allah’la alakası yok ki kula saygısı olsun.
Misal efendimizin numuneliği. Çocukları camiye sokmamak ne demek. Efendimiz secdeyi uzatıyordu ne demek. İşte Allah’a olan yakın bağ şekilden uzaklaştı mı hakiki bir gönül düşkünlüğü ortaya çıkarıyor ve hakkın her canlısına ondan gelen bir emanet olarak bakıyorsun ve tabi kalbin titremesi başka oluyor. Ve özle meşgul olup cevizin kabuğu değil meyvesini yemeye başlıyorsun.
Yine efendimize çok ibadet eden ama insanların yaka silktiği birisi sorulunca onda hayır yok onu bırakın deniyor. Çünkü seven sevdiğinin sevdiğini sever. Tavsiyesini emir beller. Fuzuli demiş ya kim cananın sever aslında canın sever. Birisini sevdiğinde onun kıymet verdiğini de seversin ayette de Resule uyan bize uyar der.
Birbirinden bağımsız değildir. İşte burada bile hüküm ayetlerinden çok daha fazla yer alan ahlak ayetleri ve dünyada adam olmak gerektiği ortaya konuluyor. Yani salih amel çok önemli. 2 rekat namaz önemlidir amma birisine yarasın amel. İnsanla hemhal olmak çok daha makbuldür, bir köpeği sulamak çok makbuldür
Çünkü Allah’ın varlıklarına hizmet vardır Allah’ın istediği kulluk budur ibadetlerde seni bu yolda bir denetim ve farkındalılık oluşturur. Çünkü kalp yumuşaklığı gayret ve çaba sonucunda oluşur. Bu kadar tarikat niye vardı madem kolaysa o hassaslığı yakalamak.
Tuvalet yıkatmak, odun toplatmak insanlara dilencilik yaptırmanın gayesi benlik davasında çıkmak ve o yolda hep bir olmak. Ammma bir olurken de pir olmak, yani yükselmek istiyorsan alçalacaksın. Firavun ve Nemrud gibi ululanırken yerin dibine geçersin yoksa. Ahlak iki dünyayı da mamur eder. Ahlaksız ibadet olamaz. misal, hadisi şerifte
Bir bedevi Bana cennete girmeme sebep olacak bir amel öğret dedi. Allah Rasulü; Her ne kadar kısa bir soru sorduysan da cevabı oldukça geniştir. Bunun için köle azat et, köleleri kölelikten kurtar. Buna gücün yetmiyorsa açlara yemek yedir, susuzlara su içir. ibadetler iyilikle yükselir ve bütünleşir, yoksa yazıklar olsun ahlaksız ibadet edenlere olur
Şüphesiz yüce Allah’ın farzlardan sonra en sevdiği amel Müslümanı sevindirmektir der efendimiz, Takviye geliyor ardına birde farzı yapıp da Müslümanı yıkarsan öndekini de iptal ediyor. başına çalınıyor.
Onlar Allah’a ve ahiret gününe inanırlar iyiliği emreder kötülükten menederler hayırlı işlere koşuşurlar. İşte, bunlar salih insanlardandır. Dikkat hep salih iş diyor hayırlı iş diyor ve yine en zor yokuşun bir köle azadı ve yoksul doyurması olduğu söyleniyor.
Ah ne zormuş dimi yani adam olmak. Keşke sade namaz oruç olsaydı sence de kolay olmaz mıydı? ne dersin. İnsanlara bağlı olmak yerine sana bırakıyorum. Hep iyi iş yapmak zorundayız Kuranın diğer ifadesi ile. Yani bu sure ahlaksız ibadet olmaz diyor son olarak ben böyle anlıyorum…
Allah imtihan için yarattığına göre kendi ahlakıyla ahlaklanmamızı bize Resulü vasıtası ile bildiriyor. Hani mesele dağ başında değil halk arasında hakkı aramak denir ya işte bu unutma resulde işi hep insanlaydı bizde deriz ya insanla uğraşmak ne zor diye.
En zor sınav insan sınavı imiş demek ve son olarak şu ayetleri nasıl geçeyim, geçemem. Bence her evde olması gereken görünürde bir yerde… kim zerre miktarınca hayır işlemişse onu görür, kimde zerre miktarınca şer işlemişse onu görür. Zerre ölçüye ve tartıya gelmeyen şey demektir
Kuran lügatlarında. o kadar küçük yani. Allah’ın kameralarını atlamayın nolur derim. Bizim kameralar önemli değil… ne kadar yazsan da hep eksikliği içinden hissediyorsun ve hep bir acziyet amma mananın amacını bir şekilde taşımak ve özüne temas etmek asıl hedef tefsirde yoksa söz bitmez tabi… tabi bide ilimden sonra amel takibte olmalıdır.
İbadetlerinde zarf olmadığı onlarında bir amaca dönük olduğu asla gözden kaçırılmamalıdır. Selam ile…
Not: Hadisler kütübü sitte dışındaki hadislerden seçilmiştir. Hakim. İbn hibban. Müsnedi hanbel gibi.
BİR DAMLAYDIK AMA HAD BİLEMEDİK!
Kaynak: Onur Sevinç
