Ey ebedi hayat meyvesi verecek olan fenafillah mertebesine yönelen Muhammed yoldaşı, çabalarının şükranı olarak, isteklerine kavuşmanın şükranı olarak her işinde kaderine razı olmayı yoldan edinmen gerekir.
Çünkü bu imkanlar ve fesat aleminde olup biten her şey Allah’ın istediği biçimde, istediklerine uygun olarak gerçekleşmektedir. Her şey onun güzellik, büyüklük, lütuf ve kahır tecellilerine uygun olarak cereyan eder. Arif kişi rıza makamını elde ettiği zaman ki bu makam kulluk makamlarının sonuncusudur, bütün izafattan kesin olarak kurtulur.
İzafat ortadan kalkarsa sevinçler ve hüzünler ona zarar veremez. Dünya lezzeti ve yok oluş onu etkilemez. Çünkü bunların hepsi dünya gerekleridir, Allah’tan uzaklaşma işaretleridir.
Senin nefsini özündeki hastalıklardan temizlemen gerekir. Bunlar şaşırma, iki yüzlülük, şehvet ve arzudur. Dünyayı sevenlerden de ayrı durman, uzaklaşman gerekir. Onlara katılmamalısın, karışmamalısın. Şahsi ihtiyaçlarını da azaltmalısın ve sadece açlığını giderecek kadarla yetinmelisin. Ne bulursan onu giymelisin. Mahrumiyet ve uzlet köşesine kendini razı etmelisin. Yokluk boşluğunu kanatla doldurmalısın
Sakın, heva ve heves sahipleri ile arkadaşlık etme, hemen onlardan uzaklaş. Özellikle bu dünyadaki geçici hayat ile ilgili işlerde kendini sıkıntıların içine koy. sanki bir yabancıymışsın ve bu dünyada hiç kimseyi tanımıyormuşsun gibi davran. Ya da bir yolcu gibi hareket et, uğramış da gidecekmiş gibi. Yerleşecek ve orada kalacak gibi değil. Kısaca kendini ölü gibi kabul et
Ölülerin dünyayı nasıl gördüklerini düşün ve onların yapmak istediklerini yap. Senin iradi ölümün, alışılan maddi ölüme göre alışılanı terk etmekten ve bağlı olunanlardan ayrılmaktan daha çetin ve zor olmalı.
Zira maddi ölümle ölenlerin çoğu bu dünyadan büyük bir üzüntüyle ayrılırlar. Halbuki iradi ölümü gerçekleştirmiş arif kişi için ölüm mutluluk ve lezzettir. Çünkü yaptığı irade ölümünde korkarak ölüp de üzüleceği ve utanacağı bir şey yoktur.
Senin dünyadan ve lezzetlerinden elini eteğini tamamen çekmen gerekir. Allah’ın kitabından, Peygamber (a.s)’ın hadislerinden ve büyük şeyhlerin o kaynaklardan derin araştırmalar sonucu çıkardıkları fikirlerden aydınlamaya ve faydalanmaya devam etmen gerekir. Allah onların çalışmalarını ve yaptıkları işleri, bazı sapıkların sınırlı akıllarına göre sapıkça ürettikleri yalan fikirlerden uzak kalmana yardımcı kılsın.
Allah bizleri, kendi katından indirilenleri ile teyit ettiklerinden eylesin, azim ve kararlılıklarını Allah’a verdiklerine değil, Allah’ın kendisine yöneltenlerden eylesin.
Kaynak: Abdülkadir Geylani / Geylani Tefsiri / C: I / bkz: 583-584
