Kur’an toplumların çöküşünde, başka bir ifadeyle Allah’ın toplumları yıkıma uğratmasında veya bir toplumun yerine başka bir toplum getirmesinde sorumluluğu insana vermektedir. İnsanlar kendi iradeleriyle çöküş şartlarını ve nedenlerini oluşturduktan sonra Allah, sünneti gereği çöküntü gerçekleştirmektedir. Yani çöküşün müessibi insan olmaktadır. Nitekim bir İskoç olan ahlakçı filozof A.Ferguson (1723-1816).’ Çöküş mutlaka...