Soru: Müslümanlardan uzak bir yerde yaşayıp, İslâm’ın ne olduğunu bilmeyen kimse, kıyamet günü Allah katında sorumlu olacak mı?
Cevap: İslamiyet’ten önce iki Peygamberin bi seti arasında yaşayan ve hiç birisine yetişmemiş olan kimse, ehli fetrettir. Ehli fetret, ibadet ve ahkam ile mükellef değildir. Bu hususta ulema ittifak halindedirler.
Fakat, Allah’a iman etmekle mükellef olup olmadığı hakkında ihtilaf vardır. Matüridi’ye göre ehli fetret, ibadet ve ahkam ile mükellef değil ise de Allah’a iman etmekle mükelleftir. Çünkü Cenab-ı Allah’ın, kendilerine verdiği aklı kullanıp, yer, gök ve içindekilere ibret nazarı ile baktıkları takdirde Allah’ın varlığını idrak edebileceklerdir.
Bunun için aklını kullanmayıp tevhid belgelerini ihmal eden kimse, Allah in indinde mesul olacaktır.
Halimi, “Minhac” adlı kitabında şöyle diyor.
“Akıl sahibi olan bir kimse, Allah’a yapılmış bir daveti duyduğu halde doğruluğunu ispatlamak için aklını kullanmazsa daveti reddetmiş sayılır.”
Maturidiyye’nin en güçlü belgesi: Peygamber’in cahiliyet devrinde putlara tapmış olan kimselerin cehennem azabına müstahak ve ehli dalalet olduklarını haber vermesidir. Es’ariyye ile Şafi’i ulemasına göre ehli fetret, Allah’a iman etmekle de mükellef değillerdir. Çünkü insanları Peygamber vasıtasıyla imana davet eden Allah Teâlâ, bunları Ehli fetreti davet etmemiştir. Akıllarına dayanarak Allah’a iman etmedikleri takdirde sorumlu olmamaları gerekir.
Kur’an-ı Kerim şöyle buyuruyor “Biz bir elçi göndermedikçe hiç bir kimseye azab etmiş değiliz”
Peygamber’in bi setinden sonra İslam dan haberi olmayan kimseler de ehli fetret gibi sayılır. Keşfedilmeden önce Amerika halkı gibi.
İmam Gazali şöyle demektedir. Peygamber’in bi setinden sonra (inanmayan) insanlar üç sınıftır.
Birinci Sınıf: Peygamber (sav)’in davetini duymamış, kendisinden haberdar da olmamıştır. Bu sınıf kesin olarak Cennetliktir.
İkinci Sınıf: Peygamber (sav)’in davetini, gösterdiği mucizelerin durumunu ve güzel ahlakını duymuş olmakla beraber iman etmemiştir. Aramızda bulunan ehli küfür gibi, bu sınıf kesin olarak Cehennemliktir.
Üçüncü Sınıf: Biz Müslümanlar, Deccal’in ismini duyduğumuzda nefret ettiğimiz gibi (haşa) onlar da Peygamber’in isminden öylece nefret ediyor. (Çünkü onlar, Peygamber (sav)’in aleyhinde yapılan menfi propagandalardan başka bir şey duymamışlar). Kimse onlara doğrusunu söyleyip onları heveslendirmemiştir. Bunların da ehli Cennet olacaklarını umarım.
Kaynak: Halil Günenç / Günümüz Meselelerine Fetvalar / bkz: 29-31
