Allah Teala şöyle buyurmaktadır: “Görmedin mi? Allah nasıl bir misal verdi. Güzel bir söz (kelime-i tayyibe), kökü (yerde) sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaç gibidir. (O ağaç) Rabbinin izniyle her zaman meyve verir (İbrahim Süresi 24-25). Öğüt alsınlar diye Allah insanlara böyle misaller verir.
Allah Teala kelime-i tayyibeyi, temiz ve verimli ağaca benzetti. Çünkü güzel söz, temiz ve verimli ağacın faydalı meyve ürettiği gibi sahibinde salih amelleri üretir. Müfessirlerin büyük bölümüne göre burada geçen “kelime-i tayyibe“;
“Allah’tan başka ilah olmadığına şahitlik etmektir.” Bu manaya göre yukarıdaki yorum gayet açık bir yorumdur. Çünkü bu şahitlik, zahir ve batın her türlü salih amele sebep olur. Allah Teala’nın razı olduğu her türlü amel işte bu şahitliğin semeresidir.
Ali b. Ebu Talha’nın bu ayet-i kerime ile ilgili İbn Abbas’dan naklettiği tefsir şöyledir;
“Kelime-i tayyibe, Allah’tan başka ilah olmadığına şahitlik etmektir. Bu şahitliği yapan mümin, şecere-i tayyibe (temiz ve verimli ağaç) gibi olur. “La ilahe illallah” müminin kalbinin derinliklerinde kök salmıştır. Bunun dalları ise bu kelimenin göklere yükseltmiş olduğu müminin salih amelleridir.”
Rebi b. Enes, “bu kelime-i tayyibe iman gibidir. Çünkü iman şecere-i tayyibe dir. Onun yerinden oynamayan kökü, müminin kalbindeki ihlasıdır. Göklere yükselen dallan ise, müminin kalbindeki Allah korkusudur” demiştir.
Bu yorum dikkate alındığında, ayette yer alan teşbih daha sahih, daha açık ve güzel bir hale gelmektedir. Çünkü Allah Teala müminin kalbindeki tevhid ağacını dallan göklere doğru tırmanmış, kökleri yerin derinliklerine yerleşmiş, her mevsim ürün veren şecere-i tayyibeye benzetmiştir.
Kaynak: İbn Kayyım el-Cevziyye / İ’lamü’l Mavvakkı’in / C: I-II / bkz: 209-210
