Kadr Süresi Hakkında Özet Bilgi: Kur’an-ı Kerim’de 97. süredir. Kadir gecesinden bahsedildiği için bu adı almıştır. “İnna enzelna” adıyla da anılmaktadır. Süres; Kur’an’ın Kadir gecesinde indirildiği bildirilmekte ve bu gecenin önemi anlatılmaktadır.
Kadr Süresi 1-2-3. Ayetlerin Tefsiri: Kadr kelimesi sözlükte “güç, hüküm, değer, şeref” gibi anlamlara gelir. Özellikle Kur’an’ın bu gecede indirilmesinin geceyi şereflendirdiğini ve kadrini yücelttiğini ifade etmek üzere ona bu isim verilmiştir. Bu süre inmeden önce gecenin böyle bir ismi yoktu.
Duhan Süresinde; “Biz onu mübarek bir gecede indirdik (3)” buyurularak bu gecenin bereketli, hayırlı, uğurlu, önemli ve kutsal bir gece olduğu açıkça ifade edilmiştir. Sürenin ilk ayetinde Kur’an’ın bu gecede. Bakara Süresi 185. ayette ramazan ayında indirildiği belirtilmiştir. Buna göre;
Ramazanın hangi gecesine denk geldiği konusunda farklı görüşler vardır. Bununla birlikte. Buhari ve Müslim’in kaydettiği, Hz. Aişe’ye isnat edilen ve Alak Süresinde naklettiğimiz bir hadiste Hz. Peygamber’e ilk vahyin Ramazan’ın 27. gecesinde geldiği bildirilmiş; bu sebeple Kadir gecesinin Ramazan’ın 27. gecesi olduğu yönünde genel bir kanaat oluşmuştur. Bazı rivayetlere göre Kur’an bu ayın son on günü içinde inmeye başlamıştır.
Kadir gecesinin kesin olarak bildirilmemesi, insanların o gecede kazanacakları sevaplara güvenip diğer zamanlarda kulluk görevlerini ihmal etmelerini önlemek gibi bazı sebep ve hikmetlerle açıklanmıştır.
Müfessirler, “Biz onu Kadir gecesinde indirdik” diye çevirdiğimiz 1. ayetteki “o” zamiriyle Kur’an’ın kastedildiği konusunda ittifak etmişlerdir. Kur’an’ın zamirle anlaşılacak derecede apaçık bilinen, tanınan, şanı yüce bir kitap olduğunu göstermek için adının açıkça anılmadığı belirtilir. “Biz onu indirdik” ifadesinden, “tamamını indirdik” veya “indirmeye başladık” manaları anlaşılabilir.
Alimlerin çoğu, ayette “peyderpey indirdik” anlamındaki nezzelna yerine “indirdik” anlamındaki enzelna fiilinin kullanılmasını gerekçe göstererek burada Kur’an’ın tamamının uluhiyet makamından dünya semasına indirilmesinin söz konusu edildiğini ileri sürmüşlerdir.
Bazı alimler ise bu ayetle doğrudan Hz. Peygamber’e gelen Alak süresinin ilk ayetlerinin kastedildiği kanaatindedirler. Her iki yoruma göre de söz konusu zaman diliminin Kur’an-ı Kerim’in indirilişine sahne olduğu ve bu olayla büyük bir değer kazandığı için bu sürede ona “leyletu’l-Kadr” denilmiştir
“Bilir misin nedir Kadir gecesi?” mealindeki 2. ayete cevap veren sonraki ayetlerde onun tarihinin açıklanması yerine bu gecenin önemi, insanlar için hayır ve bereketi üzerinde durulmuştur. Duhan Süresinde de Kur’an’ın “mübarek bir gecede” indirildiği belirtilerek hüküm ve hikmet içeren bütün işlerin bu gecede ayrıldığı, belirlendiği ifade edilir
Müfessirlerin bir kısmı, Kadir gecesinin bin aydan hayırlı olduğunu bildiren 3. ayeti hakiki manasında anlayarak bu gecede yapılan ibadet ve hayırların, içinde Kadir gecesinin bulunmadığı tam bin ayda yapılanlardan daha çok sevap getireceğini belirtirler.
Başka bir yoruma göre buradaki bin sayısı çokluktan kinayedir. Nitekim birçok dilde olduğu gibi Arapça’da da bin rakamı büyük bir sayı söyleyerek çokluğu anlatmak için. kullanılmaktadır. Şu halde bu ayette;
Kadr Gecesi 4-5. Ayet: Burada Kadir gecesinin bin aydan hayırlı oluşunun başka bazı sebepleri açıklanmaktadır. Bu gece Allah Teala’nın vereceği görevleri üstlenmek üzere melekler ve ruh yeryüzüne inerler.
Müfessirlerin çoğunluğuna göre 4. ayetteki “ruh”tan maksat Cebrail’dir. Cebrail meleklerden biri olmakla birlikte makamının yüksekliğini ve şanının yüceliğini göstermek üzere ayrıca zikredilmiştir. Ruha “meleklerin ileri gelenleri, meleklerin dışında Allah’ın görünmez ordularından bir ordu, rahmet” vb. manalar verenler de vardır.
5. ayette bu gecenin esenlik ve mutluluk gecesi olduğu ifade edilmiştir. Zira melekler gecenin başından itibaren tan yeri ağarıncaya kadar gruplar halinde inerek müminlere selam verirler. Bu durum gecenin karanlığı çekilinceye kadar devam eder.
Kadir gecesinde Allah Teala rahman ismiyle tecelli etmekte. -Duhan Süresinin 4-5-6. ayetlerinden de anlaşıldığı üzere bu tecelli en az bir yıl boyunca genel esenliğin devamını sağlamakta, düzeni ve dengeyi korumaktadır.
Bu sebeple ramazanın son on gününe girildiğinde Hz. Peygamber dünyevi işlerden uzaklaşıp mescidde itikafa çekilir, vaktini daha çok ibadet ve tefekkürle geçirirdi. Doalyısıyla;
Hz. Aişe bu gecenin nasıl ihya edileceğini Hz. Peygamber’e sormuş, o da “Allah’ım! Sen affedicisin. affı seversin. beni affet de” şeklinde cevap vermiştir
Kadir gecesi, “kandil geceleri” denilen ve zamanla İslam kültür tarihinde kutsallığına inanılıp çeşitli ibadetlerle ihya edilen, hatta merasimlerle kutlanan gecelerden biri ve en önemlisidir (
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı / Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri / C: V / bkz: 657-660
