Yine boşanan bir kadın yeme, içme, barınma, geçim ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını göremeyecek bir durumda kalacaksa bu durumda kadını boşamak helal değildir.
Bir kadın boşandığı zaman zina gibi kötü yollara düşecekse, onu boşamak da helal değildir.
Erkek kadını boşadığı zaman kendisi ve çocukları ciddi boyutta zarar görecekse boşamak yine helal değildir.
Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de; Kadınlar size itaat ederlerse (onlara eziyet veya boşama gibi) zararlarına olacak bir yol aramayın (Nisa 34) buyrulmuştur.
Peygamber Efendimiz de (s.a.v) konu ile ilgili şöyle buyurmuştur: Allah katında en sevimsiz helal iş, (yersiz ve sebepsiz) boşamadır.
Geçimsizlik ve itaatsizlik yapan bir kadını boşamak helaldir. Hem yüce Allah’a hem de kocaya itaatsizlik yapan kadını, düzeltmekten aciz kalındığında boşamak tavsiye edilmiş olup hayırlıdır. İffetini korumayan, farz ibadetlerini yapmayan ve yapma meyli göstermeyen, çocuklarına kötü örnek olup zarar veren bir kadını boşamak bu kısma girer.
Hakemlerin barıştırmak için uğraştığı fakat bir türlü uzlaştıramadığı geçimsiz karı kocayı ayırmaları vaciptir.
Haram olmakla birlikte bu şekilde yapılan boşamalar çoğunluğa göre geçerlidir.
Sünnette tarif ve tavsiye edilen boşama, kocanın eşini temizlik günlerinde cinsi ilişkide bulunmaksızın, bir defa boşayıp, iddet sonuna kadar (yaklaşık üç ay) beklemesidir.
Çünkü pişmanlık durumunda eşlerin iddetten sonra da nikah yenileyerek evliliği sürdürmeleri mümkündür. Bu, kadına en az zarar veren boşanma yöntemidir.
Şafilere göre sünnete uygun boşanma, cinsi ilişkinin yapılmadığı temizlik döneminde yapılan boşamadır.
Nikah gibi boşama da herkesin kendi kullandığı dildeki boşama ifade eden kelimelerle olur.
Boşanma hükmü iki türlü ifade edilebilir:
1. Açık ifadelerle boşama. Bu boşama manası açık, hükmü kesin ve herkesçe bilinen boşama ifadeleriyle olur. Bu ifadelerin manası gibi kullanım yeri ve hedefi de bellidir. Bu tür sözlere sarih yani hükmü açık ifadeler denir.
Bu tür sözlerle yapılan boşamaya fıkıhta ric’i talak yani dönüşü mümkün olan boşama denir. Bu boşama ile koca, üç boşama hakkından birini kullanmış olur; ikinci hakkını kullanmak için hanımına dönebilir; bu dönüşte yeni bir nikaha gerek yoktur.
2. Kapalı ifadelerle boşama. Bir söz, iki ayrı manaya geliyorsa, ona kapalı ve kinaye lafız denir. Bazı sözcükler kullanılan dilde hem boşama hem de başka bir manaya gelebilir. Bu tür sözlere yapılan boşama, niyete bağlı olur, hüküm niyete göre verilir.
Mesela, Ailenin yanına git, Sen bana haramsın, Sen serbestsin, Artık iddetini bekle, Yolun açık olsun, Beni terket, Nikahın senin elinde, İstediğini yap, Kendine başka bir koca ara gibi sözler, istense ve niyet edilse boşama için de kullanılabilir. Aynı sözler boşamanın dışında bir manaya da kullanılabilir.
Bir koca, hanımına karşı böyle bir söz sarf ettiği zaman, niyetine bakılır. Niyeti boşamaksa, kadını boşamış olur. Bu tür boşama ile kesin boşama gerçekleşir. Buna fıkıhta bain talak yani karı kocayı hemen ayıran boşama denir. Kadına dönmek için yeni bir nikah gerekir. Bu nikah, kadının rızasına bağlıdır.
Erkek ya açık ya kapalı ifadelerle hanımını bir kere boşadığı zaman, bir talak hakkını kullanmış olur. İki talak hakkı daha olduğundan hanımına dönüş yapabilir. Ancak bu dönüş de boşamanın şekline göre iki türlü olur:
1. Kadının rızasına müracaat etmeye ve yeni bir nikaha gerek olmaz. Erkek, birinci şekilde belirtildiği gibi açık boşama sözleriyle boşadığı kadına, kadın boşanma iddetini beklerken dönebilir.
Boşanan kadının iddeti yani bekleme süresi, Hanefilere göre üç hayız, diğer üç mezhebe göre üç temizlik dönemidir. Bu süre içinde erkek boşadığı hanımına gidip, Sana geri döndüm dese, ikinci hakkını kullanmak üzere dönmüş olur. Aynı şekilde onunla evli iken yaptığı bir işi, döndüğünü göstermek niyetiyle yapsa, mesela onu öpse veya kendisiyle cima etse, bu da dönüş sayılır.
2. Kadına müracaat yapılır, kabul ederse yeniden nikah kıyılır. Erkek hanımını kapalı ifadeler, kinayeli sözler kullanarak boşamışsa, ondan kesin olarak ayrılmış olur. Artık, Ben sana döndüm sözü yeterli olmaz; iş kadının rızasına bağlı olur. Kadın evet derse, yeni bir nikah yapılır. Bu boşama şekilleri Hanefi mezhebine göre böyledir. Bu konuda diğer mezheplerin görüşleri farklıdır.
Kaynak: Turan Yazılım / Mürşit 5
