Güzel Ahlak ve Nefsi Terbiye

Kur’an’ın yaklaşımında güzel ahlak, inanç ve ibadetin ayrılmaz bir parçası olarak görülür. Kur’an’da güzel ahlakın olmadığı yerde iman ve ibadetin anlamsızlığı vurgulanır. Kur’an, insanın Allah’a, kendine ve topluma ilişkin güzel ahlaka dayalı sorumluluk alanlarını belirleyen bir kitaptır. Ahlak kavramının bir insanın bütün davranışlarını kapsadığı hesaba katılırsa, onun inanç, ibadet ve...

Bugün modern dünyanın yaşadığı problemlerin önemli bir sebebi de ahlak çöküntüdür. Ahlaki değerlerin yitirilip, sonu bitmek bilmeyen ihtirasların ön plana çıktığı, zevk ve hazza dayalı bir hayat tarzının egemen olduğu bir dünyada elbette huzur ve mutluluğu yakalamak zordur. Bugün gelişmiş pek çok ülke, dini ve ahlaki değerlerden soyutlanmış bir maddi...

Dini metinler, başta semavi dinlerin temel kitapları olmak üzere, insanın kendisini onurlu ve seçkin bir varlık (eşref-i mahlukat) olarak dünyada var etmesi ve ahirete de böylece taşıması üzerinde özenle durmaktadır. Her inançlı insan uzun uzadıya dini metinleri okuyamasa da veya okur-yazar olmasa da bu bilgiler en azından ilmihal kitaplarıyla ve...

Günümüzde bedensel hastalıklarımızın tedavisine vermiş olduğumuz önemi, manevi (kalbi) hastalıklarımızın tedavisine verdiğimizi söylemek oldukça güçtür. Halbuki her ikisi de aynı derecede önemli ve mutlaka tedavi edilmesi gereken hususlardandır. Öyleyse sorun nedir? Ya bu durumun farkında değiliz ya da farkında olmakla birlikte çaresizlik içerisindeyiz; yol ve yöntem açısından desteğe ihtiyacımız olduğu...

İnsanların her iki dünyada mutlu ve huzurlu olabilmeleri için anlaşılır bir dil kullanan Hz. Peygamber (s.a.v) yeri geldiğinde şekiller çizerek meselelerin somut ve çarpıcı bir şekilde zihinlere nakşedilmesini sağlardı. O, yine ashabıyla beraber olduğu bir gün elindeki çubukla yere dört köşeli bir şekil çizdi. Bu şeklin ortasına önce bir yuvarlak,...

Mümini mümine ayna olarak vasfeyleyen Hz Peygamber, mümini mümine emanet etmiştir bir bakıma. Zira ayna neyi görürse onu yansıtır ne eksik ne fazla, ne yalan ne de yanlış… Kırk kapının ardında, kırk perdenin altında gizlense dahi yansıtır cümle ahvalimizi… Küpün içinde ne varsa dışarı da o sızar diyen Hz Mevlana...

Zaman bazı şeylerin telafisine imkan vermeyecek bir kesinlik ve keskinliğe sahiptir. Adem’in gönlünü derin bir hüzne teslim edecek suçu işlemiştir Kabil. Toprağa ilk kan dökülmüştür. Habil’in topraktaki kanı; Kabil’in dinmesi mümkün olmayan vicdan azabı, Adem’in gözünün yaşı, gönlünün kederi olmuştur. ▬ Adem’in ‘can’ının iki eşit can paresinden bir parçayı diğerinin...

Bu özelikleriyle bir anlamda bencil olduklarını söyleyebiliriz. İnsan da diğer canlılar gibi bu temel özelliklere sahiptir. Bilhassa çocuğun davranışlarında bu daha iyi gözlemlenir. Çünkü çocuk, paylaşma eğilimine sahip değildir. Ele geçirme ve sahip olma arzusu onun davranışlarını tayin eder. Ancak büyüdükçe kendi bencil menfaatleri yanında başkalarını da düşünmeye başlar. Bu...

Bu güzel özelliklere ve yüce vasıflara sahip olan kimseye de vefakar ya da vefalı denir. Vefanın zıttı nankörlüktür. Vefakarlık; kadir kıymet bilmek, kendisine yapılan iyiliği unutmamaktır. Nankörlük ise iyiliğin kadrini bilmemek ya da kendisine yapılan iyiliğe kötülükle mukabelede bulunmaktır. Vefakar kimseler dostlarını, kendilerine iyilikte bulunanları unutmazlar, zamanı gelince onlara misliyle...

Vefa kelimesinin tdk anlamı, vefa ne demektir ve hakiki anlamda vefa ne anlama gelmektedir?

Günümüzde, farz ibadetleri yapıp büyük günahlardan sakınmak “takva” olarak tanıtılır ve bu yeterli görülür. Aslında büyük günahları terk etmek takvanın birinci basamağıdır; fakat son noktası değildir. Kalpte bulunan ve kalp ile işlenen manevi günahlardan da gerçek temizlik gerçekleşmez. Allah Teala: “Günahın açığını da gizlisini de terk edin. Çünkü günah işleyenler...

Benim ömrümden başka malım yoktur. Ömür tükendikçe sermaye de tükeniyor. Ticaretten ve kazançtan umudum kesiliyor. Bu yeni gün de Allah bana müsaade verdi, ecelimi geri bıraktı; bugün de bana hayatımı lütfetti. Eğer beni öldürse idi; salih ameller yapmam için bir gün beni dünyaya döndürmesini isteyecektim. Öyle ise, (ey nefsim!) farzetki...

Kibrin ise saklı olmayan birçok afetleri vardır. Bunlar ucbun kullarla ilgili yönleridir. Ucbun Allah ile alakalı yönüne gelince… Kendini beğenmişlik kişiyi günahları unutmaya, onları ihmal etmeğe çağırır. Kul bazzı günahların mahiyetini araştırmaktan kendini müstağni sandığı için onları hatırlamaz. Hatırladıklarını da küçümser, telafisine çalışmaz, bağışlanacaklarını zanneder. İbadet ve amellerle kendini beğenmeğe...

Sen amel etmeye karşı kendini bir saik bulduğun sürece ameli bırakma, riya hatıralarıyla mücahade et. İnsanlar tarafından övülmeye nefsin seni davet ettiğinde Allah’tan utanmayı kalbine yerleştirmeye çalış. Çükü kalbine muttali olan O’dur. Hatta Rabbinden utanarak ve nefsini cezalandırarak ibadette daha ileriye gitmeye muktedir olur isen böyle yap Şeytan sana: «Sen...

Riyanın tedavisinde iki makam vardır: Birinci makam: Riyanın damarlarını ve köklerini söküp atmaktır. Riyanın kökü mevki ve mansıb sevgisidir. Riyamın ayrıntılarına girişildiğinde, bu üç esasta toplanır: İşte şu üç madde riyakarı riyaya sevk eder. Bunun tedavisi: Kul ahirette maruz kalacağı bu rüsvaylıklar üzerinde düşünür ve dünyada gösteriş yapmakla elde ettikleri...

Kul ihlas üzere ibadete başlasa da sonra hatırına riya gelse; Bu riya ya ameli bitirdikten sonra, veya ameli bitirmeden önce gelir Şayet ibadetini bitirdikten sonra, amelini kimseye söylemeden için de bir sevinç doğar ise, bu, amelini ifsad etmez. Zira amel, ihlas vasfi üzere, riyadan uzak olarak tamamlanmıştır. Ameli bitirmeden önce...

Riya açık ve gizli olmak üzere iki kısımdır. Açık olan riya, kişiyi amele sevk eden riyadır. Bunun da daha açığı, sevap bekleyerek amelle gösteriş yapmaktır. Bundan biraz gizli olanı, başlı başına amele sevk etmeyen riyadır. Mesela; Allah rızası için her gece teheccüd namazına kalkmayı i’tiyad edinmiş birinin, bu namazı ağırlanarak...

Birincisi: Bir isyanı işlemeğe imkan bulabilmek için ibadetiyle riya yapmak, kendisini muttaki olarak tanıtmaktır. Halbuki asıl maksadı, emin kimse olarak tanınıp bir mevki elde etmesi, muktedir olduğu nispette faydalanması için kendisine vakıf vs. malların teslim edilmesi, veya emanetlerin kendisine verilerek onları zimmetine geçirmesi, veya pis arzusuna için bir kadının sevgisini...