Günahların sonuçlarından biri de haya duygusunun ortadan kalkmasıdır ki haya duygusu; kalbi canlı tutan ana madde ve her türlü hayrın aslıdır. Bu duygunun ortadan kalkması, hayrın tamamıyla ortadan kalkması anlamına gelir.
Peygamberimiz (s.a.v): Haya tamamıyla hayırdır buyurmuştur ve başka bir hadis-i şeriflerinde ise şöyle buyurmuştur: İnsanların ilk peygamberden itibaren işittikleri sözlerden birisi de: Utanmıyorsan dilediğini yap
Bu sözün iki açıklaması vardır ki;
Birincisi: Söz konusu ifade, tehdit / vaid anlamı taşımaktadır. Buna göre manası şöyledir: Utanmayan kişi dilediği çirkinlikleri yapar, zira kişiyi çirkinlikleri terketmeye sevkeden haya duygusudur; haya duygusu olmayınca da insan o çirkinlikleri işleyecektir.
İkincisi: Bir fiili işlemekten ötürü Allah’tan haya etmiyorsan onu yap. Terk edilmesi gereken şey, işlenince Allah’tan haya edilen şeydir.
Kastedilen şudur: Günahkar kulda ki haya duygusunu zayıflatır. En sonunda belki de bu duygu tamamıyla sıyrılıp çıkar. O dereceye varır ki böyle bir kimse, içinde bulunduğu kötü halin insanlar tarafından bilinnmesinden etkilenmez bile. Hatta bir çok insan, içinde bulunduğu hali, işlediği çirkinlikleri bizzat kendisi haber verir, onları buna sevkeden de haya duygusundan yoksun olmasıdır. Böyle olumsuz bir hale gelmiş olan insanda düzgün, salih bir kişi olma konusunda hiçbir ümit pırıltısı kalmamıştır.
Kaynak: Ebu’l-Leys Semerkandi / Bostanü’l Arifin / bkz: 156-157
