Göz Ucuyla Bakmak Ne Demek ve Anlamı

Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur: Peşpeşe bakma. Birinci bakış sana aittir, ama diğeri senin değildir.

Yine bir başka hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuştur:

Bakış, İblisin oklarından olan zehirli bir oktur. Bir kadının güzelliklerine karşı bakışlarını Allah için muhafaza eden kimsenin kalbinde Allah, kendisiyle buluşacağı güne dek bir tatlılık yerleştirir.

Bir başka rivayette ise şöyle buyurmuştur: Gözlerinizi haramdan sakının, namuslarınızı koruyun

Yine bu konuya istinaden şöyle bir  hadis-i şerif mevcuttur: 

• Peygamberimiz; Yollarda oturmaktan sakının buyurmuş.

• Yanındaki Sahabiler: Ey Allah’ın Resulü! Mutlaka orada oturmamız gerekirse ne yapalım deyince,

• Peygamberimiz şöyle buyurmuş: Mutlaka yapmanız (oturmanız) gerekiyorsa, yola hakkını verin buyurdu.

• Sahabiler: Yolun hakkı nedir deyince:

• Peygamberimiz; Gözü harama bakmaktan sakınmak, sıkıntı vermekten kaçınmak ve selama karşılık vermektir demiştir.

Bakmak, insanın başına gelen hadiselerin genelinin temelinde yatan sebeptir. Çünkü bakış, hayalde canlandırmayı, hayalde canlandırmak düşünmeyi, düşünmek şehveti, şehvet de iradeyi doğurur. Daha sonra irade güçlenir ve kesin bir kararlılık halini alır. Böylece -bir engel bulunmadığı zaman da- kaçınılmaz olarak fiil vuku bulur.

Bununla alakalı olarak Gözü sakınma da gösterilen sabır, sonrasında duyulacak acıya sabretmekten daha kolaydır denilmiştir.

Bir şair şöyle diyor:

• Bakıştır başlangıcı her olayın,

• Çoğu yangının kaynağı küçümsenen kıvılcım.

• Nice bakışlar var ki sahibinin gönlünde,

• Bir ok misali takılı gergin kirişte.

• Dilberlerin gözlerini süzüp durdukça kul,

• Sürekli tehlikededir bunu böyle bil!

• Kalbe zarar veren, gözüne sevinç,

• Ne de değersiz, zararla gelen sevinç

Bakışların sonucu olan bazı olumsuzluklar da  bakışların hasretlere, kederlere, iç çekmelere ve iç yangınlarına sebebiyet vermesidir.

Bunun üzerine kul, gücünün yetmediği, tahammül edemeyeceği şeyler görür. Azabın en büyüklerinden biri de tamamına da, bir kısmına da tahammül edilemeyecek, üstesinden gelinemeyecek şeyler görmektir.

Şair şunları söylemiştir:

• Göz ucuyla bakışın kalbin öncü kuvveti olursa bir an,

• Peşi sıra bakışlar kovalar senin bunun ardından

• Öyle bir şey görürsün ki, tamamına gücün yetmez,

• Bir kısmına bile sabrın, tahammülün olmaz

Bu mısralar açıklanmaya muhtaçtır. Şairin murad ettiği mana şudur: Bazı şeyler görürsün ki bir kısmına sabır ve tahammül gösteremediğin gibi üstesinden gelmeye de gücün yetmez. Tamamına gücün yetmez ifadesi, kişinin bütüne yönelik gücünün bulunmadığının ifadesidir ki bütüne yönelik gücün yokluğu, ancak o bütünü oluşturan parçalar üzerinde tek tek kudretin olmamasıyla söz konusu olabilir.

Göz ucuyla bakan nice erkek vardır ki, bakışları harekete geçer geçmez o kadınlar arasında beyninden vurulmuşçasına kıvranır. Nitekim bir şiir de şöyle denilmiştir:

• Ey göz ucuyla bakan ve yığılan,

• Kadınlar arasında beyninden vurulmuşçasına!

Benim de şu şekilde şiirlerim vardır:

• Yitirmişti sağılığını, bakışlarını şöyle bir gezdirdi,

• Durarak güzel sanılan yükseltiler üstünde

• Ardarda bakmayı sürdürüp durdu

• En sonunda kıvranıp can verdi kadınlar içinde!

Kişinin bir anlık bakışı, sahibinin kalbinde yer edinceye dek bakılan kimseye ulaşmayan bir oktur.

Bu konuda ki bir şiirimin bir bölümü şu şekildedir:

• Gözümden çıkan bakışları ok gibi fırlatan,

• Attığı ok kendini öldüren adam, vuramayasın!

• Şifa arayışıyla bakışlarını etrafta gezdiren, 

• Sahip ol elçine, başına bir iş açmasın!

Bundan daha ilginci, bakışların kalbi yaralaması; yara üstüne yara açmasıdır. Sonrasında ise, yaranın oluşturduğu acı bile tekrar tekrar bakma isteğine mani olamamaktır.

Bu manada şu dizelerime kulak verin;

• Peşi sıra bakışlara devam etmektesin

• Her yüzü güzel dilbere de, gence de,

• Sanırsın ki bu bakışlar yaranın dermanıdır

• Aslında yara üstüne yara koymadır.

• Sinsi bakışla ağlamakla kurban ettin gözünü,

• Oysa asıl kurban olan senin kendi kalbin

Sinsi bakışlara gem vurmanın, sürekli kedere maruz kalmaktan daha kolay olduğu söylenmiştir.

Kaynak: İbnu’l Kayyım el-Cevziyye / ed-Dua ve’d Deva (Kalbin İlacı) / bkz: 315-318