Hamd, ancak, hamde layık olan Allah’a mahsustur ve yine her türlü noksan sıfatlardan tenzihlik de O’na mahsustur. Salat ve Selam Peygamberlerin önderi Hz Muhammed (s.av)’in üzerine olsun ve yine salat-u selam O’nun içi ve dışı temiz olan al ve ashabı üzerine olsun.
O Allah ki, kuluna azla kanaati öğretti. Böylece de şeytanın yollarını daralttı. Nefsin şehvetini kıran ve insanı nefsinin kötülüklerinden koruyup, ibadet etmesiyle takva (en üstün derecede Allah’tan korkan kimseler) derecesine kulunu çıkarttı. Yine nefsin şehvetini kırıp kendisine ibadet etmesini öğretti. Bütün bunlar kulu bir imtihandır. Daha doğrusu, insana kendisini tanıtmak ve bildirmektir.
İşte kulunu tecrübe etmek için bunları seçme gücünü veren Allah’a hamd ederim.
İnsan için mevcut olan en büyük tehlikelerden biri mide şehvetidir. Adem ile Havva’yı cennetten çıkarıp, miskinlik ve aşağılık yeri olan dünyaya indiren şey mide şehveti değil midir?
Hz Allah, Adem ile Havva’yı Cennetteki bir ağacın meyvesinden yemelerini yasak kıldığında, şeytan onlara vesvese vererek, nefislerini mağlup ettirdi. O ağacın meyvesinden yediklerinde, elbiseleri üzerinden soyulup çırılçıplak kaldılar (Not=Hasan-ı Basri Hz Adem’in o meyveden unuttuğu için yediğini belirtmiştir. Hatırlatmakta fayda var)
Bütün şehvetlerin kaynağı ve çıkış noktası midedir. Çok yemek insanı ferc şehvetine ve evlenme isteğine götürür. Çünkü bunlar mideye bağlıdır. Yemek ve ferc’in şehvetine yenilen insan için, arka arkaya tehlikeler gelmeye başlar .Böyle olan insan daha sonra kadın, mal, mevki peşine koşar. Buda cahillik, gafilliklere ve çekememezliklere yol açar.
Bunlar ortaya çıkınca gösteriş, gurur, övünme ve kendini beğenme gibi hastalıklar meydana gelir. Mide şehvetiyle başlayan bu felaketler zinciri bu kadarla da kalmaz. Kin, çekememezlik, düşmanlık, hasımlık gibi hastalıklar da yine midenin afetlerindendir.
Bunlardan sonra artık insanlar mideyi ihmal etmenin, ona önem vermemenin ortaya çıkardığı tembellik ve kalp kararmasıyla taşkınlığa, azgınlığa ve büyük günahlara rahatlıkla giderler. Halbuki bu kadar kötü huyları üzerine alıp Allah’tan uzaklaşan insan eğer açlık ile şeytana geçit vermese, Allah’a itaate bağlansa, fani ve geçici olan bu dünyada azgınlık, gösteriş yollarına sapmasa ne olur?
Bunları bilse, dünyaya bu kadar bağlanıp ahirete yüz çevirmezdi. Midenin bu kadar zararı olduğunu öğrendikten sonra bu tuzaklara düşmezdi. Bu sebeple mide ile nasıl savaşılacak ? Bunun ilacı nedir? Mideyi terbiye için nasıl çalışılacak? Bu çalışmanın üstünlükleri nelerdir?
Mideye bağlı olan cinsi şehvetin de, mide şehvetiyle beraber açıklanması Allah’ın yardımıyla birkaç bölüm şeklinde ele alınıp aktarılacaktır.
Kalp dünyaya ait bağlardan kurtulduğu zaman Hz Allah’a dönüp mutluluğa kavuşur; dünya ile ilgili arzuları içine aldığı ve onları gizlediği zaman da kötülüğe yönelip hüsran içinde kalır.
Aslında Allah’ın emirlerine uyan kalpdir. Diğer uzuvlara dağıtılan ibadetler kalbin nurlarıdır. Allah’a asi gelen de kalpdir.
Böyle olunca diğer uzuvların işlediği kötülükler de kalbin eseridir. Kalbin zulmette veya nurda oluşunu dışarıdaki uzuvların yaptıkları iyilik ve kötülükler belli eder. Bu tıpkı bir bardağın içinde ne varsa dışında da onun görünmesi gibidir.
Kaynak: İmam Gazali / el-ihya / C:3 /bkz: 231-232
