1 ▬ Abdeste başlarken ilk olarak temiz olan elleri bileklere kadar yıkamak. Eğer eller temiz değilse, onu yıkamak farzdır. Çünkü, eller temizleme aletidir. Başka uzuvları kirletmemesi için öncelikle yıkanması gerekir.
2 ▬ Abdeste “Euzü – Besmele” ile başlamak. Besmelenin, abdestin başlangıcında, elleri yıkarken çekilmesi gerekir. Unutulsa, sonra hatırlandığında söylense, sünnet yerine getirilmiş olmaz. Çünkü, abdest fiili, yemek fiili gibi değildir. Abdest bütünüyle tek bir fiildir.
Halbuki yemekte her lokma bir fiildir. Yemeğin başlangıcında besmele unutulsa da, sonradan hatırlandığında söylense, sünnete riayet edilmiş olur. Hadis-i şerifte, abdeste başlarken, besmele çekmeyenin abdestinin tam ve kamil bir abdest olmayacağı belirtilmiştir.
Bir diğer hadiste ise, “abdestini besmele ile alanın her tarafı temiz ve pak olur. Besmele çekmeyenin ise, sadece abdest yerleri paklanır” buyrulmuştur. Hanbelilere göre, abdestin başlangıcında, besmele çekmek vacibdir. Kasten terk edilirse, abdest bozulur. Unutularak terk edilirse, abdest bozulmaz, ancak sevabı noksanlaşır.
Aslında besmele, “her hayrın başıdır.” İslam nişanı olan bu mübarek kelimeyi sadece abdest, namaz gibi ibadetlerde değil, hayırlı ve meşru’ olan her işin başlangıcında söylemek gerekir. Nitekim hadîs-i şerîf de, “Allah’ın ismi ile başlanmamış bütün işlerin hayır ve bereketten uzak, noksan ve kısır kalacağına” işaret buyrulmuştur
3 ▬ Niyet, elleri veya yüzü yıkarken olmalıdır. Niyetten kasıt abdest aldığının kalben şuurunda olmak ve bilmektir. Dil ile söylenmese bile, kalp de abdest almak arzusunun bulunmasıyla niyet tamam olur
4 ▬ Abdestin başlangıcında misvak kullanmak, yani, dişleri temizlemek. Dişleri olmayan veya dişleri olup da diş etlerindeki rahatsızlık sebebiyle misvak veya fırça kullanmaktan eziyet duyan veya abdest aldığı anda yanında fırça veya misvağı bulunmaya bir kimse, dişlerini ve diş etlerini baş ve şehadet parmakları ile iyice ovalayarak yıkar.
Resulüllah Efendimizin beyanına göre misvakla dişleri temizleyerek kılınan namaz, diş temizliği yapılmadan kılınan namazdan yetmiş derece daha faziletlidir
5 ▬ Üç kere mazmaza, üç kere de istinşak yapmak.
Mazmaza, ağzın içini su ile doldurmak ve bu suyu ağızda dolaştırıp ağzın her tarafını ıslattıktan sonra atmaktır.
İstinşak ise; suyu burnun içine çekerek yumuşak yerlerine ulaştırmaktır.
Suyu burnuna nefesle çekmek şart değildir. Burna akıtmak suretiyle de istinşak gerçekleşir. Mazmaza ve istinşak sünnet-i müekkededir. Önce mazmaza, sonra istinşak yapılmalıdır. Ve her biri üçer kere olmalıdır. Her seferinde de ağza ve burna yeni su alınmalıdır. Bu hususlardan biri terkedilirse, bu sünnet yerine getirilmiş olmaz.
6 ▬ Mazmaza ve istinşak da mübalağa yapılması. Yani mazmaza da suyu boğaza kadar vardırmak ve istinşak da suyu burnun katı yerine kadar çekmektir. Oruçlu kimseye mübalâğa gerekmez. Çünkü, boğaza su kaçıp da orucu bozma tehlikesi vardır
7 ▬ Abdesti tertip üzere almak. Yani önce yüz, sonra kollar, sonra başa mesh, kulaklar, sonra da ayakları yıkamak tertibiyle abdest almak… Bu tertibe riayet edilmese de abdest caizdir. Ancak sünnet terk edilmiş olur. Şafiler ve Hanbelilere göre tertibe riayet farzdır
8 ▬ Yıkamayı üçlemek. Yani abdestte yıkanan her azayı ayrı üç su ile üç kere yıkamak. Bunlardan birinci yıkayış farz, diğerleri sünnettir. Yani kol ve ayakların önce sağ, sonra sollarını yıkamak. Bu sünnet çift azalar içindir
9 ▬ El ve ayakları yıkamaya parmak uçlarından başlamak.
10 ▬ El ve ayakları yıkarken parmakların arasını hilallemek, yani parmak aralarını ovmak. El parmaklarının hilallenmesi; yıkanmayan elin parmaklarını, yıkanan elin parmaklarının arasına geçirerek ovmaktır. Ayakların hilallenmesi ise, el parmaklarından birini ayak parmaklarının aralarına sokup ovmaktır.
Ayakları hilallemenin en güzel şekli; hilallemeye sağ ayağın serçe parmağından başlayarak sol ayağın serçe parmağında bitirmektir. Ayaklar akar suya sokulsa bile, hilallemek müstahsendir.
11 ▬ Yüz, üç kere yıkandıktan sonra, sık olan sakalı bir avuç su ile alttan hilallemek. Sakalın hilallenmesi, sakalın arasına alttan parmak sokularak kılların aşağıdan yukarı doğru ayrılmasıdır
12-► Başın tamamını bir su ile meshetmek. Buna kaplama mesh denir. Yapılışı şöyledir:
Her iki el tamamen ıslatılır. Sonra bu iki elin küçük ve orta ve adsız parmakları birbirine birleştirilerek başın ön tarafına parmak uçları birbirine değecek şekilde yerleştirilir. Ve bu parmaklar başın ön tarafından enseye kadar çekilir. Sonra da iki elin ayaları başın iki tarafına yapıştırılarak ense tarafından başın önüne kadar çekilir. Bu suretle kaplama mesh yapılmış olur.
13 ▬ Kulakları meshetmek. Kulakları mesh için, ayrı suya lüzum yoktur. Başın meshedildiği ıslaklık ile kulaklar da meshedilir. Kulakların dışı ve arkası baş parmak ile, içi ise şehadet parmakları ile meshedilir. Serçe parmakları da oyuk içine sokulup kımıldatılır.
Hanbelilere göre, kulakların içini meshetmek farzdır. Zira onlar, kulağı başa dahil sayarlar.
14 ▬ Boynunu iki elin arkası ile mesh etmek
Boğaz mesh edilmez. Boynun meshi, el yeniden ıslatılmadan, elin arkasındaki yaşlık ile yapılır
15 ▬ Abdest azalarını, üstüne su döktükçe ovalamak
16 ▬ Abdest azalarının yıkanmasına aralıksız devam etmek.
Yani, azalardan herhangi biri kurumadan diğerlerini de yıkamalıdır. (Buna “vila” veya “müvalat” denir). Ancak havanın sıcaklığı sebebiyle yıkanan aza hemen kurursa, bu sünnet terk edilmiş olmaz. Malikilere göre, müvalat, abdestin farzlarındandır
